Achter de schermen van het Schoolontbijt

Om vijf uur ’s ochtends in mijn eentje voor de Nachtwacht staan in een verlaten Rijksmuseum, een praatje maken met koningin Máxima en prinses Beatrix, een half miljoen vrolijke placemats laten maken, kinderen laten kletsen met Kamerleden, overleggen met Het Koninklijk Concertgebouw over een ontbijt op hun podium: het helpen organiseren van het Nationaal Schoolontbijt brengt elk jaar mooie nieuwe herinneringen.

Vreemd voor een avondmens, maar een groot deel van het jaar ben ik bezig met de ochtend. Met het ontbijt om precies te zijn. Dit jaar mag ik voor de dertiende keer bijdragen aan het grootste educatieve ontbijtevenement van Nederland, waarbij ruim een half miljoen kinderen gezond ontbijten op basisscholen en stadhuizen. Die ontbijtweek samen met een klein team op poten zetten is nog steeds een van mijn leukste projecten.

Broodjes tussen meesterwerken
In de loop van de 17 edities is het Nationaal Schoolontbijt een begrip, een sterk merk geworden. Een ontbijtautoriteit. Als externe projectmanager mag ik me bezighouden met het bewaken van en bouwen aan dat merk. Bijvoorbeeld door het bedenken van jaarthema’s en creatieve concepten, het invullen van alle communicatie en het opzetten van persevenementen. Zo werd twee jaar geleden ‘Gezond ontbijten is geen kunst’ het motief tijdens de ontbijtweek. Bij het bedenken van dat thema had ik meteen een plaatje in mijn hoofd: de week openen met kinderen die ontbijten onder de Nachtwacht in het Rijksmuseum. Snel bedacht, maar daarmee was het nog niet één-twee-drie voor elkaar om een tafel vol kinderen broodjes te laten smeren tussen onvervangbare meesterwerken.

Sven Kramer, blatende schapen
Die opening met ontbijtende kinderen in de Eregalerij kwam er. Pal onder de Nachtwacht. Met zelfs om die tafel springende en zingende pubers van Kinderen voor Kinderen. En het was magisch. Net als het moment daarvoor, toen ik in alle vroegte helemaal alleen oog in oog stond met de oude meesters. Zo is er elk jaar een spraakmakende opening. Ik herinner me nog goed hoe we met kinderen en Sven Kramer ontbeten midden op een ijsbaan, met prinses Beatrix tussen de planten in de Leidse Hortus Botanicus en met Linda de Mol in een oude boerderij van het Openluchtmuseum: tussen blatende schapen, loeiende koeien en tokkende kippen. En hoe we Olympische sporters in het Spoorwegmuseum een tonnen wegende stoomlocomotief lieten voorttrekken, toen we wilden laten zien de ontbijten energie geeft.

Máxima in de lerarenkamer
Het ontbijtconcert met Marco Borsato in Museum Beeld en Geluid. Xander de Buisonjé die in Madurodam een miniatuurgezinnetje aan een miniatuurontbijtje plaatst: ineens komen alle herinneringen naar boven. Onvergetelijk was ook het bezoek van koningin Máxima, toen nog prinses, aan een ontbijtende basisschool. Een leuk geheim dat je wekenlang niemand kan vertellen. Bij het bezoek ging ze eerst met ons aan tafel in de lerarenkamer. Haar warme betrokkenheid, haar humor en haar vragen vergeet ik nooit. Deze week is het thema ‘Neem de tijd voor je ontbijt!’ en gisteren ontbeten kinderen op het podium van Het Koninklijk Concertgebouw. Willeke Alberti zong en het voltallige Concertgebouworkest liet kinderen met snelle en langzame muziekstukken het verschil voelen tussen rustig en gehaast ontbijten. En weer was het magisch.

Heel veel burgemeesters
Elk jaar doen er meer basisscholen mee aan het Nationaal Schoolontbijt. Ze willen hun kinderen het plezier en het belang van een gezonde start laten ontdekken tijdens een gezamenlijk ontbijt. En er kinderen met lesmateriaal meer over leren. Om ook buiten die bassischolen de ontbijtboodschap te laten klinken, bedacht ik zo’n zes jaar geleden het Burgemeestersontbijt. Daarbij brengt een klas kinderen hun burgemeester een ontbijt in het stadhuis. Ik rekende toen op zo’n 50 enthousiaste burgemeesters, maar onze oproep werd het eerste jaar al positief beantwoord door 200 burgervaders en -moeders. Inmiddels doen er jaarlijks zo’n 275 burgemeesters mee: driekwart van alle Nederlandse gemeenten. Het Burgemeestersontbijt is een traditie geworden. Daar ben ik best een beetje trots op.

Aan tafel met Kamerleden
Een andere traditie ontstond in 2007, toen we ook in Den Haag de ontbijtboodschap wilden uitdragen. Daarom hebben we het Binnenhofontbijt op touw gezet, dat dit jaar voor de dertiende keer plaatsvindt. Elk jaar gaan kinderen om tafel met zo’n 25 leden van de Eerste en Tweede Kamer en soms ook de Kamervoorzitters, staatssecretarissen en ministers. Het was ook altijd de kunst om te zoeken naar een bijzondere plek rond het Binnenhof. Zo waren we bijvoorbeeld te gast in de Statenpassage van de Tweede Kamer, in de Ridderzaal, in de Eerste Kamer, in de replica van de Plenaire Zaal bij ProDemos en in het Mauritshuis. En elk jaar geniet ik ervan om Kamerleden en kinderen met elkaar aan tafel te zien. Volksvertegenwoordigers en hun jongste burgers, ongedwongen met elkaar in gesprek terwijl ze de pindakaas doorgeven. Zoals vanochtend met staatssecretaris Blokhuis, enthoudsiaste kinderen en heel veel Kamerleden.

Hoge bomen en hagelslag
Wie groot wordt, mag rekenen op kritiek. Dat heb je met hoge bomen. Ook dat ervaren we bij het Nationaal Schoolontbijt. We volgen de maatschappelijke discussies op de voet en besloten jaren geleden bijvoorbeeld om het accent te verleggen van stimuleren dát kinderen ontbijten naar stimuleren dat ze gezónd ontbijten. Als je te maken hebt met een half miljoen kinderen, evenveel ouders, een kleine 3.000 scholen en allerlei opiniemakers, dan kun je het nooit voor iedereen goed doen. Er zijn letterlijk Kamervragen gesteld over waarom er hagelslag in het pakket zat en daarna waarom dat er níet meer in zat. Binnen het team denken we nog vaak terug aan ‘de Hagelslag van 2014’. Het beste wat je kunt doen, is vasthouden aan een koers en die zo duidelijk mogelijk uitleggen. Dus dat doen we dan ook.

Vaak verre van gezond
Met de ontbijtjes op scholen en stadhuizen, de bijzondere ontbijtontmoetingen tijdens de opening en het Binnenhofontbijt en ook ontbijtonderzoeken die we doen, is de ontbijtweek heel zichtbaar. Ieder van de ruim 17 miljoen Nederlanders komt elk jaar zo’n zeven keer in aanraking met het verhaal over hoe leuk en belangrijk een gezond ontbijt is: een enorm bereik. Onze onderzoeken laten zien dat dat noodzakelijk blijft. Het leeuwendeel van de kinderen ontbijt bij na elke dag, maar wat er op tafel staat is vaak nog verre van gezond. Nou ja, op tafel: het laatste onderzoek laat zien dat kinderen vooral achter een tv, computer, tablet of smartphone kruipen. Misschien een aardig thema voor een volgend jaar.

Grote ontbijtdroom
Het kleine team dat het Nationaal Schoolontbijt organiseert en waar ik deel van mag uitmaken, heeft dan grote ambities. We willen het Nationaal Schoolontbijt verder laten groeien en zo de droom waarmaken om ieder kind de kans te geven de dag gezond te starten. Dat kan niet zonder steun van maatschappelijke organisaties en hulp van retailorganisaties en voedselproducenten. Iedereen die met ons samen wil werken aan de grote ontbijtdroom, nodig ik van harte uit voor een kop koffie. En al ben ik een avondmens, dat mag ook best ’s ochtends vroeg.